Orzechy rosnące w Polsce

Całe ostatnie 12 miesięcy dogłębnie analizowałem, badałem, fotografowałem różne orzechy - drzewa z rodzaju Juglans Sp. Szukałem kolejnych drzew, gatunków i odmian. Sprawdzałem różnice, śledziłem je od momentu wypuszczenia pąków, pojawienia się pierwszych liści, do kwitnienia, aż teraz po owocowanie. Otwieram łupiny, czyszczę skorupy orzechów. Szukam szybkiej metody na jej otworzenie. Nie wiem, czy wiecie, ale skorupa orzecha składa się z 2 mocno sklejonych ze sobą połówek. Je da się rozerwać bez uszczerbku i bez śladu. Beż noża, brzeszczota, bez użycia siły. A skorupy są bardzo twarde - najmniej twardą ma orzech włoski. Jego też nie jest łatwo przepołowić, jak się nie zna sposobu.

Dotarło to do mnie, gdy wczesną wiosną, znajdowałem po drzewami różnych gatunków, mniej znanych orzechów, połówki skorup w nienaruszonym stanie. Ale, że jak? Ptaki, wiewiórki? Upadek z wysokości? Raczej nie. Skorupy były zupełnie nienaruszone. To się samo zadziało. Jak? Woda, wilgoć, częste zmiany temperatur z plusa na minus i odwrotnie w czasie zimy. Idealny przepis. Mega prosty. Wypróbowałem w zamrażalce. Działa.

Topola kalifornijska

Końcówka września, sucho, krótsze dni, chłodniejsze noce, więc pojawiły się już na szczycie topoli kalifornijskiej żółte liście. Opadają powoli na ziemię. Te znajdujące się w niższych partiach drzewa jeszcze są całe zielone.

Topola kalifornijska (Populus trichocarpa) pochodzi z zachodnich wybrzeży Ameryki Północnej. Osiąga tam ponad 40 metrów wysokości. W Polsce rośnie jej coraz mniej i nie osiąga aż takich rozmiarów. Naprawdę rzadko ją można spotkać, tym bardziej się cieszę, że udało mi się zrobić jej zdjęcia i tu przedstawić. Liście ma sercowate, nieco wydłużone. Te, które zerwałem i podniosłem mają średnio 9-10 cm długości i 8 cm szerokości. Ogonek liściowy długości 5-6 cm. Wierzchnia strona zielona, a spodnia dużo jaśniejsza jasnozielona. Spodem dobrze widoczny nie tylko nerw główny, ale i kilka nerwów bocznych na dole liścia. Nerwy boczne nie są symetryczne. Rozwijające się na wiosnę liście mają jaskrawozieloną barwę, a jesienią przebarwiają się pięknie na kanarkowy kolor. Kora dość typowa - w dolnej partii czarnawa, chropowata, w górnej części nieco srebrzysta.

Jarząb turyński wybarwił owoce

Obserwowałem w tym roku proces wybarwiania się owoców jarzębu turyńskiego (Sorbus thuringiaca). On wcześniej nabiera kolorowych barw niż troszkę podobny do niego, ale dużo popularniejszy u nas, jarząb szwedzki. One mają inne liście co prawda, ale amator przyrody może tego nie zauważyć przy pierwszym spotkaniu. Owoce są natomiast dość podobne. Turyński ma nieco większe. 

Jest jednak coś, co je bardzo różni. To cecha tempa przebarwiania się owoców. Ona może być bardzo pomocna przy rozróżnieniu tych jarzębów. Jarząb turyński rozpoczął nabieranie kolorów już pod koniec lipca. Pod koniec sierpnia już wszystkie owoce były pomarańczowe. Teraz mamy końcówkę września i ten pomarańczowy kolor przeszedł już w delikatną czerwień. Zobaczcie, jak to dokładnie wyglądało. Po dwa zdjęcia z końcówki lipca, sierpnia i na koniec trzy aktualne zdjęcia z końcówki września:

Z moich obserwacji wynika, że u jarzębu szwedzkiego takie zmiany kolorów następują około miesiąc później. On rozpoczyna przebarwienia z zielonego na pomarańczowy pod koniec sierpnia. We wrześniu jest delikatnie pomarańczowy dopiero. Zauważył ktoś te różnice?

Sumak Potanina - rzadkości dendrologiczne cz.22

Sumaki niezbyt dobrze się nam kojarzą, mimo, że pięknie się jesienią przebarwiają na wszystkie kolory tęczy, a ich karminowe owocostany możemy podziwiać całą zimę. Te popularne u nas sumaki octowce bardzo się rozrastają,  tworząc liczne odrosty korzeniowe. Po kilku latach jest ich już pełno na całej działce i ciężko się ich pozbyć (dlatego jest zwany zemstą sąsiada - jeśli sąsiad go posadzi - pojawi się za kilka lat na naszej działce). Serio.

Sumak Potanina

Dziś pokażę bardzo rzadko występujący u nas gatunek sumaka. Sumak Potanina (Rhus potaninii) pochodzi ze wschodniej Azji (głównie z Chin) i dość dobrze sobie u nas radzi. Ba - on osiąga dużo większe rozmiary - ponad 10 metrów wysokości. Tworzy całkiem ładne drzewo, czasami o wielu pniach, które jesienią przebarwia się na czerwone tony. Liście ciemnozielone, błyszczące, duże, o długości od 25 do aż 40 cm długości. Złożone są z siedmiu do jedenastu zaokrąglonych lub delikatnie zaostrzonych listków. Zupełnie innych niż u octowca - bardziej takich jesionowych czy orzechowych. Atrakcją o tej porze roku są jego intensywnie karminowe, puszyste owocostany, wielkości mniej więcej ziarenek pieprzu, gęsto upakowane w zwisających wiechach. Bardzo urokliwe i oryginalne.

Sumak Potanina odkryty został przez Georgija Potanina (rosyjski podróżnik, geograf i etnograf) w Kansu w 1885, a trzy lata później przez Henry'ego w Hupeh. Wprowadzony był do sprzedaży przez Wilsona w 1902 roku podczas zbierania dla szkółek Veitcha. Rzadko bywa dostępny w naszych szkółkach. Ma ktoś w kolekcji?

Jesion szerokolistny o owłosionych liściach

Jesion szerokolistny (Fraxinus latifolia) znany jest też pod nazwą jesion oregoński (Fraxinus oregona) i moim zdaniem to najbardziej kobiecy z jesionów. Dlaczego tak uważam? Dotknijcie jego liści. Listki i osadka liściowa są omszone, jasno owłosione. No coś wspaniałego - jakbyśmy dotykali mięciutki materiał. Na wierzchu to delikatnie czuć, ale już spód liścia to chciałoby się wyłożyć na trawie w dużej liczbie i położyć na tych liściach. Serio - rewelacja.

Jesion szerokolistny pochodzi z zachodnich stanów USA. U nas jest rzadkością ale do zdobycia w szkółkach i w miarę dobrze sobie poradzi. Rośnie nawet do 15 - 20 metrów wysokości. Pąki brązowawe niczym u jesionu pensylwańskiego. Kora też podobna. Pędy są delikatnie jasno owłosione. Liście mają od 5 do najczęściej 7 listków, rzadko 9 listków i osadzone są na dość długim ogonku. Są równie szerokie, co u jesionu pensylwańskiego dlatego czasami jest z tym gatunkiem mylony.

Został odkryty przez Douglasa w 1825 roku. Jest spokrewniony z pensylwańskim - część naukowców, tak jak Pani Miller w swojej monografii o jesionach amerykańskich, traktuje go jako podgatunek. Można je odróżnić dzięki pozbawionym szypułek listkom bocznym. Zwykle można polegać na tej samej charakterystyce w celu odróżnienia jesionu oregońskiego od bardzo podobnego i niewystępującego u nas jesionu aksamitnego (Fraxinus velutina) z Meksyku.

Poncyria trójlistkowa - cytrus w polskim ogrodzie

Poncyria trójlistkowa (Poncirus trifoliata) to jeszcze rzadkość w naszych ogrodach. Przyjmuje formę rozłożystego krzewu lub małego drzewa do 2 metrów wysokości. Przez wielu naukowców zaliczana jest do cytrusów. I jak się ją widzi pierwszy raz to faktycznie ma się wrażenie, że to jakaś forma cytryny. Jednakże owoce poncyrii są tak gorzkie, że nie nadają się do konsumpcji. Pod koniec wakacji zaczynają dojrzewać - teraz są jeszcze zielonożółte. Za miesiąc dojrzeją.

Poncyria ma liście składające się z 3 małych, owalnych, zielonych listków. Gałęzie uzbrojone są w długie kolce. Jest mrozoodporna i przetrzymuje nasze zimy. Nie lubi wiosennych przymrozków i zimnych wiatrów. Warto spróbować jej uprawy - ładnie kwitnie i te owoce to jednak rarytas w ogrodzie. Można też spróbować stworzyć z niej żywopłot - lubi cięcie i będzie nie do sforsowania.

Kielichowiec chiński - owoce

Kielichowiec chiński (Calycanthus chinensis) kwitnie pięknie w połowie czerwca. Napiszę o tym za rok latem. Teraz po 3 miesiącach widać już jego dojrzewające owoce. Kielichowce są rzadkimi gośćmi w naszych ogrodach. Spotyka się je głównie w arboretach i ogrodach botanicznych. A szkoda - nie są wymagające w uprawie i wytrzymują mrozy do -30°C , mimo, że występują naturalnie we wschodnich Chinach.

Owoce kielichowca to dość dziwny "twór". Fachowo mówi się na nie niełupki. Są zielone i mają podłużny, eliptyczny kształt. Osiągają 3-4,5 cm długości i 2,5 cm szerokości. Wiszą na długich i grubych szypułkach. Jesienią nieco zbledną i przyżółkną. Potem się otworzą i wysypią nasiona. Nie wszystkie zdążą. W sumie to nie wiem, czy w Polsce te nasiona są zdatne do rozwoju?

A teraz zobaczcie, jak pięknie kielichowiec chiński kwitł. Może kogoś zachęci do zainteresowania się tym uroczym krzewem.