Skupieniec lipowy - inwazyjny pluskwiak

Strasznie się w weekend zdziwiłem, jak spotkałem w Brzegu Dolnym lipy drobnolistne oblepione robactwem w masowej liczbie. Szpaler lip był poobsiadany przez dziesiątki tysięcy pluskwiaków. Całe gromady od dołu pnia, wysoko po koronę. Strasznie dziwnie, wręcz apokaliptycznie to wyglądało. Myślałem, że to kowal bezskrzydły. Jednak po konsultacji z Warszawski Dendrolog dowiedziałem się, że to skupieniec lipowy (Oxycarenus lavaterae). Nowość w Polsce od 6 lat.

Skupieniec lipowy (Oxycarenus lavaterae)

Skupieniec lipowy to owad z rzędu pluskwiaków różnoskrzydłych. Samice są długości 5,5 mm do 6 mm, samce są mniejsze prawie o 1 cm. Cechą charakterystyczną owadów dorosłych są czerwone nasady półpokryw, czarne przedplecze, czarna głowa i czułki, a także bezbarwna i przeźroczysta błonka półpokryw. Larwy ostatnich stadiów rozwoju mają czerwonawy grzbiet i niepełne skrzydła. Owad ten zwykle wydaje na świat dwa pokolenia w ciągu roku. Jedna samica składa od 20 do ponad 500 jaj.  

Gatunek ten zimuje pod postacią dużych agregacji złożonych z tysięcy osobników dorosłych. Kolonie te usytuowane są w zagłębieniach kory drzew. Do tej pory głównie lipa drobnolistna jest wymieniana, jako gatunek, na którym skupieniec zimuje w Polsce. Owad jest pokarmowo związany z roślinami z rodziny Malvaceae, a lipy (rodzina Tiliaceae) są niewątpliwie bliskimi krewnymi wymienionych roślin żywicielskich. Trudno jednak jednoznacznie stwierdzić, czy lipy stanowią w jakiejś formie źródło pokarmu owada, czy też wyłącznie miejsce jego zimowania. Nie do końca jest znana szkodliwość tego gatunku w odniesieniu do tych drzew. W Polsce nie odnotowano jeszcze uszkodzeń mających znaczenie gospodarcze. Opuszczenie zimowisk ma miejsce wiosną, w porze kwitnienia lip. Przelot na rośliny z rodziny ślazowatych ma miejsce pod koniec wiosny. Osobniki dorosłe opuszczają drzewa i przelatują na rośliny zielne i krzewy z rodziny Malvaceae, a w szczególności na ślaz dziki (Malva sylvestris). Zatem jeśli lipy stanowią dla tego owada źródło pokarmu, to co najwyżej przez krótki okres w ciągu roku. W cieplejszych rejonach Europy może to powodować pewne szkody. W przypadku powtarzających się masowych nalotów, żer może spowodować osłabienie roślin żywicielskich, a w konsekwencji odbarwianie się liści i wysuszanie pędów.

Książka "Klucz do oznaczania roślin" Antoniego Lisowskiego

10 miesięcy temu chwaliłem się zdobytym białym krukiem - książką "Drzewa i krzewy" Władysława Szafera. W tamtej pozycji autor zaawansowanym czytelnikom, trudniącym się rozpoznawaniem drzew, polecał sięgnąć do literatury bardziej szczegółowej. W ten sposób znalazłem i nabyłem jeszcze starsze dzieło. To "Klucz do oznaczania roślin" Antoniego Lisowskiego z 331 rysunkami autora w tekście. Książka z 1938 roku wydana we Lwowie przez Wydawnictwo Zakładu Narodowego Imienia Ossolińskich. Prawdziwa perełka dla dendrologów.

Runianka japońska - okrywowa, zimozielona krzewinka

Runianka japońska (Pachysandra terminalis) to mała zimozielona krzewinka. Idealna roślina okrywowa pod wyższe drzewa i krzewy. Można ją sadzić w cieniu. Dzięki podziemnym rozłogom szybko rozrasta się na boki. Na wysokość rośnie tylko do 25 cm. Nie ma wielkich wartości ozdobnych - jej białozielone kwiaty są dość niepozorne, ale zieleń jej liści i pędów robi wrażenie. Zwłaszcza teraz w okresie zimowym. Jest wytrzymała na mrozy, ale nie znosi suszy. W czasie braku opadów trzeba ją podlewać.

Tak prezentowała się dziś w ogródku:

Jałowiec chiński 'Obelisk'

Ciężko u nas trafić na typowego jałowca chińskiego. Inaczej jest z jego odmianami. W parkach, na skwerach i w naszych ogrodach są częstymi gośćmi. Czasami o tym nawet nie wiemy. To trudno identyfikowalna roślina. 

Literatura podaje, że najłatwiej rozróżnialna jest jego odmiana 'Expansa Variegata' z gałązkami białozielonymi. Mi natomiast się wydaje, że najczęściej występuje u nas męska odmiana 'Obelisk'. Oczywiście samych odmian tego jałowca jest całe mnóstwo i wybór do ogrodu zależy od naszych potrzeb, co do pokroju, docelowego rozmiaru i kolorów łusek. Generalnie jest w czym wybierać.

Jałowiec chiński 'Obelisk' jest chyba najobszerniejszym ze wszystkich jałowców rosnących w Polsce. Ma szerokostożkowy pokrój przechodzący w szerokokolumnowy, czasami tracą swoją regularność. Rośnie do 6-8 metrów wysokości i 4 metrów szerokości. Prawdziwy olbrzym i piękny soliter do dużych ogrodów. Odmiana powstała już w 1930 roku w Holandii.

Kolor jego igieł nieco się zmienia w zależności od pory roku. Na przedwiośniu jest sinozielony wręcz zielononiebieskawy, latem intensywnie zielony, aby jesienią znów delikatnie zblednąć. Jak się dobrze przyjrzymy to zauważymy dwa rodzaje liści. Często młodsze są łuskami, a starsze kłującymi igłami, ale nie jest to regularna cecha (zobaczcie 8 zdjęcie).

Niestety odmiana ta nie obradza w jałowcowe szyszkojagody. Mimo to warta jest szerszego rozpropagowania.

Zdjęcia pochodzą z urokliwego parku w Żelazowej Woli.

Wyjątkowo ciepły Nowy Rok

Wedle statystyk i prowadzonych notowań meteorologicznych był to najcieplejszy Nowy Rok w historii. Do Polski napłynęło bardzo ciepłe powietrze pochodzenia zwrotnikowego znad północnej Afryki i południowo-zachodniej Europy. Rekord padł w Warszawie, gdzie na stacji synoptycznej Warszawa-Okęcie odnotowano + 18,9 °C (najcieplej było o godzinie 11:30). Była to najwyższa zmierzona temperatura powietrza w całym kraju w miesiącu styczniu od początku prowadzenia pomiarów meteorologicznych! Ciepło było też wieczorem i w nocy.

Poprzedni rekord plusowej temperatury w styczniu wynosił 18,6 °C i padł 6 stycznia 1999 roku w miejscowości Pszenno w województwie dolnośląskim. Natomiast jeśli chodzi o Nowy Rok 1 stycznia rekord miał miejsce w 2007 roku, i padł w miejscowości Grabik (również woj. dolnośląskie), gdzie zanotowano 15,9 °C.

Kolejne kilka dni też ma być ciepłe - nie zapomnijcie podlewać roślin w donicach ma balkonach i tarasach oraz tych mniej odpornych na suszę roślin zimozielonych, iglaków i roślin z łuskami w ogródkach. One bardzo źle znoszą takie anomalie pogodowe.

Podsumowanie roku 2022 - TOP 10 najchętniej czytanych wpisów

Dobiega końca kolejny rok mojego blogowania o drzewach i ogrodach. Łącznie z tym wpisem opublikowałem w 2022 roku aż 159 artykułów. Postanowiłem zerknąć do statystyk i sprawdzić, o czym najchętniej czytacie i jakich informacji poszukiwaliście na przestrzeni tych ostatnich 12 miesięcy. 

Prym wiodły wpisy ze skanami liści drzew, maksymalnej wysokości drzew przy granicy działki, roślinach, które spotykacie w krajach śródziemnomorskich czy o drzewach iglastych i gubiących igły na zimę. Zarówno ciekawostki, jak i szczegółowe materiały przyrodnicze. Jedne z nich były popularne przez cały rok, a inne okresowo, tylko wiosną, latem lub jesienią. Ciekawa wiedza dla marketerów i przyrodników.

Lipa krymska - pokrój zimą

Lipa krymska ma dość charakterystycznie ułożone gałązki. Szczególnie te dolne na wiekowych drzewach. Tworzą one istne sinusoidy. Od pnia, który może być wyimaginowaną osią Y, rosną ku górze, aby po kilkudziesięciu centymetrach, a czasami 2 - 3 metrach, osiągnąć maksimum i następnie rosnąć ku dołowi. Tego wykresu nie można zaobserwować na innych drzewach, no może poza niektórymi odmianami zwisającymi.

U nas w mieście niestety nie mam takich potężnych lip krymskich, ale można je spotkać w Łodzi. Zobaczcie sami.

Ja spotkałem takie młode drzewa lipy krymskiej, które dopiero rozpoczynają proces wyginania gałązek. Zimą jest to najbardziej widoczne. 

I tak to pokrój drzewa może pomóc w jego identyfikacji.