Hebanowiec w polskim ogrodzie

Opisując rośliny Chorwacji pokazałem hebanowiec, potocznie znany u nas jako kaki (Diospyros kaki). Drzewo ogrodowe, owocowe, często spotykane w śródziemnomorskim klimacie. Jego smaczny, pomarańczowy owoc dostępny jest u nas w handlu (głównie w okresie jesienno-zimowym). Niestety to drzewo w Polsce rosnąć nie może, gdyż nie jest w pełni mrozoodporne. Klimat się ociepla ale z mrozami i przymrozkami kaki sobie nie poradzi. Czy to znaczy, że hebanowiec nie może pojawić się w Polsce w otwartym terenie?

Czy hebanowiec może rosnąć w polskim ogrodzie?

Jak już wspomniałem - kaki rosnąć w Polsce w gruncie nie może. Hebanowiec jednak to rodzaj drzewa, z rodziny hebanowatych, które ma kilkaset gatunków, a kilka z nich może rosnąć w naszym klimacie. Dwa z nich - hebanowiec lotosowy, kaukaski (Diospyros lotus) z zachodniej Azji i hebanowiec wirginijski (Diospyros virginiana) pochodzący ze wschodniej Ameryki Północnej z powodzeniem możemy uprawiać w gruncie. Początkowo sadzonkę warto osłonić, posadzić na cieplejszym stanowisku osłoniętym od mroźnych wiatrów i cieszyć się potem wyjątkowym, egzotycznym drzewem. Co prawda owoce ma mniejsze, mniej smaczne i ciężko się ich dochować, ale drzewo potrafi osiągnąć 5-6 metrów wysokości i ładnie się przebarwia jesienią na żółte barwy. 

Hebanowiec lotosowy

Podczas ostatniej wycieczki do Rogowa udało mi się zobaczyć kwitnienie hebanowca lotosowego. Kwiaty małe, niepozorne, żółtokremowe, wciśnięte w kąciki liści. Kształtem przypominają małe dzwoneczki. Śliczne. W sumie są podobne do kwiatów oliwników. Kwitnienie tego hebanowca zaczyna się w drugiej połowie czerwca.

Owoców jeszcze wśród spotkanych w Polsce hebanowców nie spotkałem. Ma ktoś owocującego hebanowca?

Kielichowiec chiński i jego kwiaty

Kielichowiec chiński (Calycanthus chinensis, Sinocalycanthus chinensis) to chyba najrzadziej spotykany z kielichowców w naszych ogrodach. Jesienią 2023 roku obiecałem pokazać kwitnienie tego kielichowca. Rok temu się nie udało, ale dziś ponownie spotkałem taką kwitnącą roślinę i nadrabiam zaległości. Kwiaty powalają urodą. Mi nieco przypominają kwiaty stewarcji kameliowatej. Są podobne kształtem i kolorem, ale są większe. Są podobnych rozmiarów, co kończące właśnie kwitnienie magnolia Wilsona czy magnolia Siebolda. 

Kielichowiec chiński kwitnie pod koniec czerwca, a w ciepłe sezony nawet w połowie miesiąca. Kielichowiec ten rośnie w formie krzaczastej i bardzo rozrasta się na boki. Osiąga niecałe 2 metry wysokości. Kwiaty mają kształt czarki z dwoma okółkami otaczających ją płatków. Ten zewnętrzny krąg ma większe, szerokie i zaokrąglone płatki. Jest ich 8–10 sztuk w kolorze białym. Drugi krąg leży bliżej środka. Zawiera małe, żółte płatki, które otaczają słupek i pręciki. Całość jest mega urokliwa. Niestety kwitnienie nie jest zbyt obfite.

Kielichowiec chiński ze zdjęć rośnie w arboretum w Rogowie. Ma ktoś takiego kwitnącego kielichowca?

60 lat Ogrodu Botanicznego UMCS w Lublinie

Ogród Botaniczny w Lublinie ma powierzchnię 21,25 ha i należy do grona najpiękniejszych i największych w naszym kraju. Kolekcja liczy ponad 1600 gatunków drzew i krzewów, ponad 3300 roślin zielnych rosnących w gruncie oraz ok. 1600 gatunków roślin szklarniowych. W ogrodzie rośnie 106 drzew w wieku ponad 100 lat i wiele z nich to rzadkie okazy na skalę Polski. Byłem tam w maju i muszę napisać, że w mojej kolekcji zielonych miejsc wartych odwiedzenia ogród ten należy do TOP 6. Będę tam wracał w innych porach roku i polecam to miejsce.

Wejście do Ogrodu Botanicznego UMCS w Lublinie


Plan Ogrodu Botanicznego UMCS w Lublinie

Historia Ogrodu Botanicznego UMCS w Lublinie

Inicjatorem powstania Ogrodu Botanicznego w Lublinie był prof. Józef Motyka, który organizując Zakład Systematyki Roślin na Wydziale Przyrodniczym UMCS, w listopadzie 1945 r. zgłosił wniosek o utworzenie związanego z nim ogrodu botanicznego. Jako miejsce przyszłego ogrodu wskazywano teren majątku Sławinek w zachodniej części miasta, ze względu na jego fizjografię, walory krajobrazowe i położenie na obrzeżach miasta, dające perspektywy rozwoju. Wielką zaletą wybranego terenu była obecność wzgórz lessowych, pociętych wąwozami, z przepływająca w dolinie rzeką Czachówką. Na początek jednak na rogu ulic Głebockiej i Sowińskiego na terenie miasteczka uniwersyteckiego na działce o powierzchni 3,5h powstał "Stary Botanik" - dzisiejszy park Akademicki. Była to tymczasowa lokalizacja kolekcji roślin.

Intensywne starania o pozyskanie nowego terenu rozpoczęto w 1950 roku. Po wielu latach zabiegów  przystąpiono do tworzenia projektu i zakładania kolekcji roślinnych. Blisko 10 lat trwały prace na 23-hektarowym terenie, gdzie zaadoptowano część istniejącej roślinności i założono wile nowych działów tematycznych. Powstające założenia ogrodowe były dziełem O i Z Hensenów (1965) oraz J. Żochowksiego, T. Augustyniaka i M. Petrowicza (1967).

W Sławinku leżał folwark stanowiący własność Firlejów, którzy w roku 1720 wybudowali tam niewielki dworek. W połowie XVIII wieku właścicielem dworku był stryj Tadeusza Kościuszki, starosta krzemieniecki Jan Nepomucen Kościuszko. Z zachowanych materiałów wiadomo, że w latach 1774-1775 oraz w 1790 roku przebywał tam Tadeusz Kościuszko. Dworek został udostępniony dla zwiedzających po otwarciu ogrodu i tak jest do dziś.

Ogród Botaniczny w Sławinku powstał 20 lat później od pierwszego pomysłu - 23 lutego 1965 roku - dziś jest to dzielnica Lublina. Odbyło się to przy dużym udziale ówczesnego rektora UMCS w Lublinie prof. G.L. Seidlera. Ogród położony jest w północno-zachodniej części Lublina, przy skrzyżowaniu ulicy Sławinkowskiej, al. Solidarności i al. Warszawskiej. W związku z przebudową tych dwóch ostatnich ulic od 2014 roku dostępne jest tylko wejście od strony ul. Willowej. Niestety wejścia od strony skrzyżowania tych ulic nie uruchomiono ponownie po zakończeniu remontu. 

Jak kwitną kasztany

Wpisując do Google zapytania typu "jak kwitną kasztany?" wyskakują wyniki związane z kwitnieniem kasztanowców. W Polsce przyjęło się na kasztanowce mówić i pisać per kasztany. Cała sieć jest zapchana tego typu materiałami. A przecież kasztan jadalny (Castanea sativa) to zupełnie inne drzewo. Kasztan jadalny należy do zupełnie innej rodziny - bukowatych, a kasztanowce należą do rodziny mydleńcowatych; jeszcze kilkanaście lat klasyfikowane były do rodziny kasztanowcowatych. Ta klasyfikacja mi się bardziej podobała.

Ze względu na coraz łagodniejszy klimat, kasztany coraz częściej trafiają do naszych przydomowych ogródków. Naprawdę coraz więcej widuję tych drzew w naszych miastach i miasteczkach.

Jak kwitną kasztany

Dziś pokażę jeszcze kolejną różnicę między tymi drzewami. Pora kwitnienia. Kasztany kwitną w czerwcu, zazwyczaj w połowie czerwca. Kasztanowce kwitły na matury, na początku maja. To ponad miesiąc różnicy. Kasztany kwitną też zupełnie inaczej. Pamiętacie te piękne, duże okazałe wiechy u kasztanowców; w zależności od gatunku białe, żółte, czerwone, różowawe czy krwiste? 

U kasztanów kwiatostan jest zupełnie inny. Nie tak majestatyczny, nie tak barwny i urokliwy. Jest to długi do 40 cm, sztywny, wznoszący się kłos o jasnej, kremowej barwie. Kłosów na węźle może być nawet kilka - do trzech. Kwiatostan składa się z wielu kwiatów żeńskich u nasady i męskich w pozostałej części, a czasem tylko z kwiatów męskich. Kasztany jadalne kwitną tak:

Kwitnie amorfa krzewiasta

Amorfa krzewiasta, amorfa drzewiasta (Amorpha fruticosa) zwana czasami indygowcem kwitnie na początku czerwca. W tym roku odbywa to się, przez zimniejszy maj, o kilka dni później. Aktualnie mamy już pełnię kwitnienia amorfy, która przypomina z liści popularną u nas akację (czyli robinię akacjową). Jednak jest rośliną dużo mniejszą i o krzewiastym pokroju. Natomiast należy do tej samej rodziny, czyli bobowatych. Jest odporna na długie okresy suszy, lekkie mrozy jej nie szkodą.

Amorfa krzewiasta ma długie, fioletowe kwiaty z żółtymi pylnikami. Kwiaty są zebrane w wąskie, wyprostowane, kłosowate grona. Na stanowiskach słonecznych kwitnie bardzo obficie.

Jak widać na zdjęciach amorfa jest pożytkiem. Wabi całe masy pszczół, które formują z pyłku amorfy pomarańczowe obnóża (grudki zbitego pyłku kwiatowego). Wspaniale to wygląda (zobaczcie na pierwszym zdjęciu). Ktoś spożywał miód amorfowy?

Dereń kanadyjski do małego ogrodu

Udało mi się w końcu trafić na kwitnący dereń kanadyjski (Cornus canadensis). To mini wersja dużych dereni kousa i dereni kwiecistych. Kwitnie bardzo podobnie ale kwiatuszki są bardzo małe do 2 cm średnicy. I tak jak u większych braci jego prawdziwe, zielonkawe kwiaty są otoczone czterema białymi podsadkami. Imitują one płatki kwiatowe. Ślicznie to wygląda.

To bylina, krzewinka do 15-20 cm wysokości, idealnie spełniająca rolę tzw. rośliny okrywowej. Rozrasta się na boki tworząc zielony dywan. Liście zielone łezkowatego kształtu o bardzo wyraźnym unerwieniu. W jednym węźle po 2 większe i 4 mniejsze liście. Czasami tylko 4 liście podobnych rozmiarów.

Owoce czerwone - czekam na ich pojawienie się.

Szkoda, że to roślina tak rzadko gości w naszych ogrodach. Preferuje cieniste i wilgotne stanowiska, a gleba powinna mieć kwaśny odczyn.

Wiśnia różowa 'Fukubana'

Wiśnia różowa (Prunus subhirtella) w odmianie 'Fukubana' to jedno z piękniej kwitnących drzew w naszym klimacie. W tym roku kwitła na przełomie kwietnia i maja (oczywiście w zależności od regionu). Co istotne ta odmiana osiąga dość duże rozmiary, jak na wiśnię, i potrafi przekroczyć 8 metrów wysokości. Imponujące jest, gdy całe gałązki oblepione są kwiatami.

Fukubana ma kwiaty z dwunastoma do czternastu ząbkowanych, karbowanych płatków. Są karminowe w pąku, a potem otwierając się przechodzą w głęboki róż. Zwisają na średniej długości ogonkach. Owoce nie są zawiązywane. Liście piłkowane, rozwijają się pod koniec kwitnienia. Wtedy też kwiaty nieco bledną.

Idealne drzewo do zastosowań soliterowych w średnich ogrodach i miejscach użyteczności publicznej. Spotkałem takie w arboretach w Powsinie i Kórniku.