Wystarczyło kilka bardzo ciepłych dni i wierzby już wypuściły kotki. Oczywiście najszybciej popularna u nas wierzba iwa. Jak dalej będzie tak ciepło to szybko rozpocznie się kwitnienie. A mamy przecież jeszcze luty.
A kotki ma nie tylko wierzba. Wierzba należy do rodziny wierzbowatych. Do tej samej rodziny należy topola. I ona też już u niektórych gatunków wypuściła kotki. Najszybciej i najładniejsze są u topoli osiki. Od razu widać, że to ta sama rodzina :-)
Są drzewa, które gubią liście, ale część z nich pozostaje na gałązkach aż do wiosny. Całą zimę, mimo chłodów, zimnych wiatrów i mrozów pozostają na drzewach. Poskręcane, wysuszone, czasami przygniłe, brązowawe nie odrywają się od gałązek. Szczególnie te z niższych piętr drzew. Znacie te gatunki?
W Polsce można spotkać zimą liście na dębie szypułkowym, buku zwyczajnym i grabie pospolitym. Na nich najczęściej i to oblepione całe drzewa. Czasami trafiają się liście na innych dębach - czerwonym i burgundzkim, ale nie w takiej ilości, bardzo sporadycznie. Wiedzieliście?
Jeśli macie w ogrodzie oczary - japońskiego i omszonego to one też utrzymują liście do zimy i dłużej. Ciekawie to wygląda na przedwiośniu w momencie kwitnienia tych oczarów. Oryginalne kwiaty pięknie prezentują się na tle przyschniętych liści.
Do rzadkości u nas należy parocja perska, jednak coraz częściej ją widuję w parkach czy w nowych nasadzeniach zieleni miejskiej. Ona też nie gubi liści na zimę tylko dopiero wiosną. Wiszą sobie brązowawe na gałązkach po ślicznych, jesiennych przebarwieniach.
W literaturze anglojęzycznej taki proces nieopadania zwiędniętych liści nazywa się marcescencją (marcescent leaves). Marcescencja określana jest jako utrzymywanie martwych części roślin, które normalnie są zrzucane.
Jaki może być cel takiego utrzymywania liści aż do wiosny? Na przykład, aby rozwijać się w trudnych warunkach uprawowych wiosną. Drzewa takie mogą wtedy korzytsać z kompostu dostarczanego przez świeżo opadłe i rozkładające się liście, co pozwala im wyprzeć konkurencyjne gatunki, których liście już dawno opadły.
Inny powód to, iż wiszące liście pozwalają na zatrzymywanie śniegu w miesiącach zimowych. Wykorzystując swoje martwe liście do zbierania dodatkowego śniegu, drzewa takie są w stanie zapewnić sobie więcej wody wiosną, gdy śnieg zaczyna topnieć, a roślina rusza z wegetacją.
Olcha czarna już przygotowuje się do kwitnienia i pylenia. Najłatwiej ją spotkać na wilgotnych i podmokłych terenach oraz wzdłuż rzek. Ciemno-ceglaste kwiatostany długości 6-8 cm zwisają obok zeszłorocznych, czarnych owocostanów w postaci szyszeczek. Nie da się ich nie zauważyć. Kwiatostany olchy czarnej z dnia na dzień, przy coraz cieplejszych dniach i większym świetle słonecznym, grubieją i pęcznieją.
Przy ulicy Zamenhofa w Warszawie w okolicach POLIN Muzeum Historii Żydów Polskich rośnie kilka pięknych, dostojnych cyprysików nutkajskich. Nie da się obok nich przejść i nie dostrzec ich urody. Z tego, co się dowiedziałem drzewa mają ok. 35 lat. Jest to prawdopodobnie odmiana Pendula, czyli zwisająca z luźniejszym pokrojem i zwisającymi gałązkami. Ale nie mam pewności. Seneta w książce "Drzewa i krzewy iglaste" wspomina o roku 1974, kiedy to Miejskie Przedsiębiorstwo Robót Ogrodniczych w Warszawie pozyskało dużą liczbę młodych okazów cyprysika nutkajskiego z USA od Kordusa. Może te z Zamenhofa pochodzą z tej dostawy i nie są Pendula? Ale wtedy miałyby ponad 45 lat.
Cyprysik nutkajski ma największe szyszki ze wszystkich cyprysików. Cechą charakterystyczną są rogowate wyrostki na każdej z tarczek szyszki. Łuski też większe i grubsze od innych cyprysików. To jedno z piękniejszych drzew łuskowatych w kategorii pokroju. Ze względu na osiągane rozmiary (do 20 metrów wysokości i kilka metrów szerokości) nadaje się tylko do dużych ogrodów.
Warto tu wspomnieć, że od niedawna, tak naprawdę nie jest on cyprysikiem, a przyporządkowano go do cyprysów. To cyprys nutkajski. Badania i konflikty dendrologów, jak widać ciągle trwają.
Napisałem kiedyś o tym, jak określić wiek drzewa i jak długo żyją drzewa w Polsce. Były to wpisy, które wzbudziły wiele kontrowersji. Nie wszyscy się zgadzali z zwartymi tam informacjami. Oczywiście statystyka statystyką, teoria sobie, a praktyka sobie. Nie wszyscy ufamy takim danym. Nie zawsze drzewa zastają idealne warunki środowiskowe do życia i nie są w stanie dożyć do tych maksymalnych wartości. Ba - zazwyczaj tak właśnie jest. Dochodzą szkodniki, niekorzystne warunki atmosferyczne, zmiany klimatu, konflikty zbrojne, wojny, niekorzystna działalność człowieka... Tylko nielicznym drzewom udaje się w ogóle dożyć starości, co dopiero do pełnej mocy możliwości.
Tym razem chciałem napisać o rzeczywistych przypadkach najstarszych, odnotowanych, potwierdzonych drzew w Polce i na świecie. Oczywiście znów można mieć wątpliwości, czy badania przeprowadzono dokładnie i jaki jest błąd. Ja postanowiłem im zawierzyć. Dzięki temu zobaczymy, czy poprzednie wpisy miały podstawy naukowe. Zobaczymy, ilu lat dożywają najstarsze drzewa. I zobaczymy, że nie zawsze najgrubsze oznacza najstarsze.
Sprawdziłem dziś, jak zniosła ostatnie mrozy paulownia puszysta. Temperatura spadała u nas do ok. -18°C, a paulownia nie jest do końca mrozoodporna. Uważa się, że należy do stref mrozoodporności 5B - 9B. Silne mrozy mogą uszkadzać pąki kwiatowe, kwiaty i pędy. Jednak te mrozy, które były już tej zimy, to dla niej nie minimum wytrzymałości - powinna wytrzymać do -26°C. Zarówno w teorii, jak i w praktyce, co widać na zdjęciach, nie doznała żadnych uszkodzeń. Drzewo na zdjęciach jest wiekowe i dobrze zniosło mrozy. Ciekawe, jak z młodymi sadzonkami?
Generalnie bez obaw, jeśli się boicie, że paulownia nie wytrzyma naszej zimy. Ta ma zdrowe pąki kwiatowe (które wytworzyła już jesienią) i powinna zachwycić swoimi kwiatami tej wiosny. A młode drzewka warto okryć przed nadejściem srogich mrozów. Zresztą młode drzewka nie kwitną od razu. Na kwiaty trzeba trochę poczekać.Więc ich pąki kwiatowe nie przemarzną.
W internecie znajdziecie informacje, że paulownia przemarza już przy -15°C. Moje obserwacje tego nie potwierdzają. A już na pewno nie tyczą się dojrzałych drzew. Zaawansowane prace badawcze przesuwają granicę jej mrozoodporności na -20°C - -25°C. Jak to wygląda u Was?
Fantastyczny film od BBC obrazuje, jak drzewa się ze sobą komunikują i sobie pomagają. Świat drzew to nie świat indywidualności. Na zewnątrz tego nie widać ale pod ziemią trwa handel, wymiana doświadczeń, pielęgnowanie wiekowych sąsiadów, troska o najmłodszych, a nawet prowadzenie wojen. Wszystko dzięki sieci grzybów (sieci mikoryzowe) rosnących wokół i wewnątrz korzeni. Grzyby dostarczają drzewom składniki odżywcze a w zamian dostają cukier. Drzewa podłączając się do sieci grzybów są w stanie udostępniać sobie nawzajem potrzebne zasoby. Ten system to Wood Wide Web.
Coraz częściej widuję w ogródkach zimozielony krzew, czasem drzewko, laurowiśni wschodniej. Jest to roślina liściasta niezupełnie mrozoodporna. Odwiedziłem ją w znanych mi w okolicy lokalizacjach w ostatni weekend. Byłem ciekaw, jak przetrzymała ostatnie duże mrozy. Minusy dochodziły przecież do 18. kreski.
Część osób przed atakiem zimna przykryła swoje laurowiśnie różnymi rodzajami osłon. Tak zalecają specjaliści ogrodnictwa w przypadku tej rośliny. Ale zlokalizowałem też jeden, kilkuletni krzew ok. 1,5 metrowej wysokości zupełnie odsłonięty. Z pobieżnych obserwacji wynika, że nic się roślinie nie stało. Mróz nie dokonał uszkodzeń. Oczywiście na ostateczne wnioski trzeba jeszcze poczekać do wiosny. W każdym razie wydaje się, że dorosła laurowiśnia wschodnia, której mrozoodporność określa się na strefę 6B, co oznacza, że powinna znieść mrozy do -20,6°C, nie wymaga zbytniego okrywania. Dopiero prognozowane spadki temperatur poniżej takiego mrozu powinny skłonić nas do jej osłony. Oczywiście nie traktujcie tego jak wyrocznię. Odwiedzę ją na wiosnę i zobaczymy w praktyce, jak brak przykrycia wpłynął na jej rozwój. W każdym razie wydaje się, że bardziej niż nasze mrozy są w stanie jej zaszkodzić braki wody - należy ją podlewać w suche, bezśnieżne, zimowe dni.
Co oznacza strefa 6B?
Wedle ostatnich map stref mrozoodporności w Polsce zona dużego zimna przesunęła się z linii Wisły i obecnie występuje punktowo tylko w kilku rejonach kraju. Obszar w którym można uprawiać laurowiśnię mocno się rozszerzył. To już nie tylko zachód i centrum ale i większość wschodnich województw. Tak mówi teoria.
Macie własne doświadczenia z okrywaniem laurowiśni? Jak to wygląda? Jak wytrzymuje mrozy w waszych regionach?
