Jako, że rok się powoli kończy to postanowiłem, jako ostatni wpis w 2024, poświęcić wyjątkowemu okazowi - bardzo rzadko spotykanemu u nas drzewku, które ostatnio spotkałem. Tetracentron chiński (Tetracentron sinense) należący do jednych z najprymitywniejszych roślin okrytozalążkowych na świecie. To stare odgałęzienie drzewa filogenetycznego, które wydzieliło się już jakieś 130 mln lat temu. Miało być wyjątkowo, więc jest rarytas!
Tetracentron chiński
Tetracentron chiński (Tetracentron sinense) pochodzi z Butanu, Chin, Indii, Nepalu i Wietnamu. Co ważne jest mrozoodporny i wytrzymuje nasze zimy. Drzewko, które spotkałem, miało ponad 3 metry wysokości i żadnych uszkodzeń mrozowych. Jedynie wiosenne przymrozki mogą uszkadzać świeże listki.
Tetracentron ma pojedyncze liście wyrastające na naprzemiennych, krótkich pędach, noszących wyraźne koncentryczne blizny z poprzedniego sezonu wzrostu. Ogonki smukłe, czerwone, 2–4 cm długości, półobłe, kanalikowe. Liście są ciemnozielone, szeroko lub wąskojajowate, nasada sercowata, wierzchołek spiczasty, brzegi ostro ząbkowane, czerwonawe; dłoniasto żyłkowane od nasady, wciśnięte na górnej powierzchni, silnie uniesione od spodu. Jesienią dość ładnie przebarwiają się na żółte barwy.
W Polsce jeszcze nie słyszałem o jego kwitnieniu. W Europie Zachodniej w niektórych arboretach można podziwiać jego kwiaty. Kwiatostan jest zielony, smukły, zwisający, długi do 20 cm długości. Zawiera aż do 80–125 pojedynczych, bezpłatkowych, żółtozielonych, obupłciowych, małych kwiatów. Owoce to 4-komorowe, pękające mieszki do 5 mm szerokości. Każdy mieszek zawiera 4 ostre, małe wypustki. Po dojrzeniu owoce brązowieją i pękają.
To niezwykłe drzewo zostało odkryte przez Augustina Henry'ego w Hubei w Chinach w połowie lat 80. XIX wieku, a później opisane przez botanika Daniela Olivera w 1889 roku. W 1901 roku, zostało wprowadzone do uprawy przez Ernesta Wilsona, który zebrał je podczas swojej pierwszej wyprawy do Chin dla Veitch Nurseries, które zleciły mu zebranie nasion roślin o znaczeniu ogrodniczym. Pomimo, że od wprowadzenia do uprawy mięło już ponad 100 lat tetracentron pozostaje rzadkim drzewem w ogrodach. Widuje się go głównie w specjalistycznych kolekcjach i ogrodach botanicznych. Nawet poza Polską w Europie jest rzadkością.
Tetracentron sinense jest gatunkiem pionierskim i rośnie bardzo szybko. Uprawiane drzewa osiągają wysokość 5 metrów już po 10 latach od wysiania nasion i posadzenia ich w wilgotnym środowisku. Warto spróbować - powalił mnie urodą silnie unerwionych liści pięknie ułożonych na gałązkach. Ma ktoś?
Zastanawiacie się skąd pochodzi nazwa tego drzewa? Tetra to akurat w miarę łatwo, jak kupujecie czteropak napojów to często pojawia się na nich nazwa tetra, tetra - z greckiego to cztery. Z kolei kentron oznacza z greki spiczasty lub ostroga. Zatem nazwa tetracentron nawiązuje do bardzo charakterystycznych 4 spiczastych wypustek na jego owocach. Warto zerknąć do zagranicznych serwisów i zobaczyć, jak te owoce wyglądają. Ja niestety nie posiadam takich zdjęć. Może kiedyś.
