Albicja jedwabista w polskim ogrodzie?

Albicja jedwabista (Albizia julibrissin) to jedno z piękniejszych drzew, jakie spotykamy na wycieczkach po południowych krajach Europy. Przedstawiłem ją w artykule o roślinach Chorwacji.  Roślina nazywana jest drzewem jedwabnym albo chińskim drzewem szczęścia. Pochodzi z Południowo-Wschodniej Azji. Sprowadzona do Europy została już w 1749 roku przez włoskiego botanika Antonia Durazziniego po jego podróży do Konstantynopola. Kwitnie w wakacje od końca czerwca do początku sierpnia. W pochmurne lata nawet dłużej. Kwiaty wyglądają jak puszyste pompony. Są jasnoróżowe. Mega urokliwe. Liście ma dość długie, podwójnie pierzaste, przypominają nieco liście glediczji trójcierniowej. Owocem jest płaski strąk około 15-20 cm długości i ok. cal szerokości. Początkowo są zielonkawe, a gdy dojrzeją robią się brązowe. Zawierają po kilkanaście nasion we wnętrzu.

Albicja jedwabista

Drzewo rośnie do trzech, czterech metrów wysokości. Czasami nawet wyżej, a w cieplejszych krajach do 10 metrów. Preferuje słoneczne stanowiska, dość dobrze znosi suszę. Teoretycznie albicja jedwabista wytrzymuje mrozy do -25°C.

Zawsze się zastanawiałem, czy albicja może rosnąć u nas w Polsce? Czy przetrzyma nasze mroźne zimy? Ponieważ bardzo późno rozpoczyna wegetację to nie straszne są jej kwietniowe czy majowe przymrozki. A co z zimą?

Odpowiedzi na moje pytania znalazłem podczas zeszłorocznych wycieczek po naszych arboretach i ogrodach. Okazuje się, że drzewo to rośnie i obficie kwitnie w arboretum w Wojsławicach i Ogrodzie Botanicznym we Wrocławiu. Po komentarzach na social media widać też, że rośnie w Waszych ogrodach. Jednak można :-) Oczywiście tylko w tych cieplejszych zakątkach naszego kraju.

Co więcej, podczas ostatniej mojej wizyty na Targach roślin "Zieleń to Życie 2023" wystawcy i szkółkarze zaprezentowali kilka odmian albicji (w tym purpurowolistne), które są bardziej mrozoodporne. One stanowią szansę na pojawienie się albicji w ogrodach w innych regionach Polski :-). Ma ktoś już te odmiany?

Albicja jedwabista 'Tropical Dream'


Albicja jedwabista 'Summer Chocolate'


Albicja jedwabista 'Shidare'


Albicja jedwabista 'Evey's Pride'

Myślę, że najwyższa pora dodać albicję do mojego Atlasu drzew.

Tuja 'Smaragd' i mieszańce gatunkowe żywotników

Od jakiegoś czasu śledzę wszelkie naukowe badania i rozprawy na temat mieszańców żywotnika zachodniego (Thuja occidentalis) z żywotnikiem olbrzymim (Thuja plicata). W pozycji "Drzewa i krzewy" Władysława Bugały z 2000 roku znajdziemy informację, że 'Smaragd' to nowa odmiana wyhodowana w Danii w 1950 roku, wąska o cylindrycznej lub wąskostożkowatej koronie, podobna do odmiany 'Columna' ale zawiązująca mniej szyszek i dorastająca do 3-4 metrów wysokości. Przypuszczalnie jest mieszańcem dwóch żywotników - zachodniego i olbrzymiego. Nie zgadza mi się tu rozmiar i te szyszki - widuję Smaragdy po 6-8 metrów wysokości, które obradzają dość obficie w szyszki.

Idźmy dalej - a w sumie wcześniej - po raz pierwszy takie mieszańce gatunkowe opisuje Włodzimierz Seneta jeszcze w 1981 roku w książce "Drzewa i krzewy iglaste". Stosuje tam nazewnictwo Thuja x plicatoides. Niestety nazwa ta okazuje się być nieuprawniona zgodnie z kanonem opisywania i nadawania reguł nazewnictwa przez botaników. 

W Roczniku Polskiego Towarzystwa Dendrologicznego w 2019 roku ukazuje się artykuł Hybrids of Thuja occidentalis and T. plicata (Cupressaceae) – Is this a fact or misunderstanding? Na polski tytuł ten brzmi - Mieszańce Thuja occidentalis i T. plicata (Cupressaceae) – fakt czy nieporozumienie? Autorstwa Jerzego Zielińskiego, Władysława Danielewicza i Piotra Kosińskiego. Tam stosowana jest nazwa Thuja xsenetiana, niestety z błędem ortograficznym.

Dopiero kolejne, V wydanie najnowszej książki "Dendrologia" z 2023 roku podaje poprawną nazwę takich mieszańców, jako Thuja xsenetana, czyli żywotnik Senety. Te mieszańce zawierają wiele cech pośrednich między roślinami rodzicielskimi. Z grubsza od żywotników zachodnich różni je:

• smukła sylwetka
• silniejszy wzrost
• boczne liście posiadają ostrzejsze i wyprostowane wierzchołki
• kora łuszcząca się szerszymi pasmami
  
• szyszki wąskojajowate
• wielkość wyrostków na szczycie łusek

od żywotników olbrzymich natomiast:

• jaśniejsze ulistnienie
• łuski bez połysku
  
• brak plamek wosku na spodzie liście
• szyszki o węższych łuskach 
• mniej odchylonym na zewnątrz wyrostkiem na szczycie szyszek
  

Tu Smaragd pasuje idealnie, chociaż wiele tych różnic nie jest łatwych do zaobserwowania na szybko. Generalnie warto sobie uświadomić, że tuja 'Smaragd' to mieszaniec gatunkowy. Czasami zwana jest też Szmaragd. W większości opisów naszych szkółek i serwisów internetowych znajdziecie, że to odmiana żywotnika zachodniego. Tak nie jest. Zainteresowanych dokładnymi różnicami tych żywotników odsyłam do wspomnianego już artykułu. Polecam lekturę - wszystkie szczegóły zostały podane na tacy.

Wrzucam skany liści żywotnika olbrzymiego z Żelazowej Woli, mieszańcowego 'Smaragd' z mojej działki i żywotnika zachodniego - drzewo z Ogrodu Botanicznego w Warszawie.

Żywotnik zachodni

Żywotnik olbrzymi

Żywotnik mieszańcowy 'Smaragd'

Żywotnik mieszańcowy 'Smaragd' wygląda teraz tak:

Grab sercowaty i jego duże owoce

Grab sercowaty (Carpinus cordata) to kuzyn naszego grabu pospolitego. Pochodzi z Chin, Korei i Japonii. Generalnie posiada dużo większe i dłuższe liście i większe owoce. Liście u nasady mają mocno sercowaty kształt - stąd nazwa. Owoce osiągają do 12 cm długości. Nie przypominają owoców grabu, a bardziej chmielograbu. Przylistki owocowe ułożone są bardzo gęsto i ściśle zachodzą na siebie. Duża różnica jest też taka, że owoce naszych grabów spadają jesienią z drzew, a te grabu sercowatego wiszą na gałązkach przez zimę, czasami aż do wiosny. Teraz zimą są bardzo przyblakłe. Stanowią jednak ciekawy akcent w ogrodzie.

Grab sercowaty został sprowadzony z Japonii do szkółki Veitcha w Anglii przez Charlesa Mariesa w 1879 roku. U nas nie osiąga takich rozmiarów, jak nasze graby, ale drzewa o wysokości 8-10 metrów można spotkać w naszych arboretach. Z powodzeniem wytrzymuje nasze mrozy, jednak jesienią nie przebarwia się tak ślicznie na złote tony.

Dąb wierzbolistny - perełka dla kolekcjonerów

Słuchajcie, dałem się ostatnio nabrać. Lubię długimi godzinami spacerować po parkach, ogrodach botanicznych i arboretach. Była końcówka grudnia, spaceruję po Rogowie. Z daleka widzę ulistnione drzewo. Samo to już dziwi - mamy zimę i było kilka mroźnych dni i nocy. Czym byłem bliżej tym liście tego drzewa przypominały mi liście jakiejś wierzby. One często bardzo późno gubią liście. Z bliska już nie byłem taki pewien, czy to na pewno wierzba. Pąki wskazywały na dąb. I tak było. Był niesamowicie podobny do wierzby.

Okazało się, że to dąb wierzbolistny (Quercus phellos). Tak wyglądało moje pierwsze spotkanie z tym drzewem. 

Dąb wierzbolistny

Dąb wierzbolistny pochodzi z USA. Ten który spotkałem miał prawie 20 lat. Osiągnął z 5 metrów wysokości. Okazuje się, że dopóki nie przyjdą naprawdę duże mrozy jest on zimozielony. W czasie łagodnych zim w ciepłych regionach w ogóle ich nie gubi. Liście miał średniej wielkości, eliptyczne, wąskie i wydłużone. Kolor nieco przyblakły, żółtawozielony. One są zupełnie różne od typowych liści dębowych. Nie posiadają w ogóle klap. Żołędzi na drzewie nie spotkałem. 

Drzewo to u nas jest rarytasem. Spotyka się go natomiast na zachodzie Europy. Tam potrafi osiągnąć nawet 20 metrów wysokości.

Ma ktoś w swojej kolekcji hobbystycznej? Owocuje? A może dąb wierzbolistny (Quercus phellos) rośnie w jakimś mieście w Polsce?

e-gleba wspomaga wzrost sadzonek roślin uprawnych

Dziś ciekawostka technologiczna, która może przyczynić się w przyszłości do zmiany podejścia w produkcji roślin czy materiału szkółkarskiego. Pod koniec grudnia 2023 na łamach czasopisma PNAS opublikowano artykuł naukowy badaczy ze szwedzkiego Uniwersytetu w Linköping, w którym opisano nowatorską metodę uprawy hydroponicznej. Celem przyspieszenia wzrostu i zwiększenia plonów uczeni podłączali rośliny (glebę) do prądu. Taka technika stymulacji upraw może przyczynić się do zadziwiających wzrostów plonów. 

Czym jest hydroponika?

Hydroponikę wykorzystuje się do uprawy warzyw, roślin liściastych i pasz. Obszary o ograniczonych gruntach ornych, złej jakości gleby i trudnych warunkach środowiskowych mogą odnieść korzyści z hydroponicznej produkcji żywności. Podłoża stosowane w hydroponice zapewniają głównie wsparcie dla korzeni. W tym przypadku opracowano glebę bioelektroniczną (eSoil), która w hydroponice zapewnia bodźce elektryczne korzeniom roślin i ich środowisku. Dla przykładu wzrost siewek jęczmienia ulega wzmocnieniu, gdy po stymulacji elektrycznej masa sucha wzrasta średnio o 50%. eSoil zużywa niewiele energii, a jej głównym składnikiem strukturalnym jest celuloza, najpowszechniej występujący polimer. Praca ta otwiera drogę do wykorzystania bodźców fizycznych w celu zwiększenia wzrostu roślin, ale także zapewnia platformę do zrozumienia lepszych reakcji roślin na pole elektryczne. 

Najnowsze badanie szwedzkich uczonych

Naukowcy wykorzystali zwykłą celulozę zmieszaną z przewodzącym polimerem zwanym PEDOT. Testy przeprowadzono na jęczmieniu. Sadzonki były przez 15 dni stymulowane elektrycznie. Okazało się, że wzrost suchej masy sadzonek wyniósł 50%. Wzrost dotyczył pędów oraz korzeni. Okazało się także, że elektrycznie pobudzany jęczmień redukował i przyswajał NO3 efektywniej niż próbki kontrolne, które były niestymulowane. To odkrycie pokazało, że prąd elektryczny powinien pomóc w redukcji ilości stosowanych nawozów sztucznych w rolnictwie na świecie. Oczywiście to dopiero początek dojścia do takiego stanu. Taka e-gleba wydaje się idealnym rozwiązaniem w tych miejscach na świecie, gdzie rolnicy borykają się z biedą, ciągłymi suszami, brakiem wody, ubogą w organiczne substancje glebą, degradacją środowiska, zniszczeniami po przemysłowymi czy kopalnymi. 

Zdjęcie - eSoil wspomaga rozwój systemu korzeniowego roślin rosnących, a także wełny skalnej w hydroponice [źródło: https://www.pnas.org]. 

(A) Układ doświadczalny do testu wzrostu roślin w wełnie skalnej i eSoilu. Wstępnie kiełkujące nasiona umieszcza się w wełnie mineralnej lub eSoil i pozostawia do wzrostu na 15 dni w oddzielnych pojemnikach dla każdej rośliny. 

(B) Zdjęcie roślin uprawianych w wełnie mineralnej i eSoil w momencie zbiorów. 

(C) Długość rośliny, pędu i głównego korzenia po 15 dniach wzrostu w wełnie mineralnej (n = 5) i eSoil (n = 6). Wartość średnią i SE przedstawiono czarnym kwadratem. Brak istotnej statystycznej różnicy między wełną mineralną a eSoilem (zestaw danych S1). 

(D) Sucha masa rośliny, pędu i korzenia palowego po 15 dniach wzrostu w wełnie mineralnej (n = 5) i e-glebie (n = 6). Wartość średnią i SE przedstawiono czarnym kwadratem. Brak istotnej statystycznej różnicy między wełną mineralną a eSoilem (zestaw danych S1). 

(E) Zdjęcie rośliny jęczmienia po 15 dniach wzrostu w eSoil. 

(F) Mikro-CT rentgenowskie rośliny przedstawiające nasiona z korzeniami jęczmienia (żółty) i eSoil (biały). 

(G) Mikrografie SEM korzeni (żółty) rosnących przez i wzdłuż eSoil (niebieski) (paski skali, 100 μm). 

 

A jeśli dalsze badania wykażą takie wnioski, co do krzewów i drzew? Czeka nas zielona rewolucja e-gleby? Może to mieć wpływ na powstrzymanie zmian klimatycznych i zazielenianie planety? Czas pokaże, czy wyjdzie nam to na plus, czy wiąże się z nieznanymi jeszcze zagrożeniami. Co sądzicie?