Przebywając na wakacjach nad morzem w okolicach Mielna, Sarbinowa, Kołobrzegu czy Koszalina warto wybrać się na wycieczkę do pobliskiego Ogrodu Botanicznego w Niegoszczy. To jeden z młodszych ogrodów w skali Polski. Byłem tam rok temu w lipcu, a po ogrodzie oprowadzał mnie sam właściciel i jego twórca - Pan Paweł Kaźmierski. Opowiadał pięknie o pozyskiwanych gatunkach i odmianach. To rzadkość w tego typu placówkach.
Sosna rumelijska rzadko występuje w naszych parkach. Drzewo pochodzi z Bałkanów. Ta najsłynniejsza rośnie w Parku Dietla w Sosnowcu i zwana jest Bursztynową Damą. Tamtejsza sosna rumelijska jest jedynym chronionym egzemplarzem tego gatunku w całym województwie śląskim. Z tego co wiem obradza w szyszki.
Połowa wakacji to dobry czas, aby przyjrzeć się zielonym szyszkom sosny rumelijskiej. One nieco przypominają kształtem szyszki wejmutki. Aczkolwiek łuski wspierające są bardziej wypukłe i zaokrąglone. Cała szyszka nie jest pokryta wyciekami żywicznymi, jak to często bywa u wejmutki. Po dojrzeniu szyszki będą krótsze.
Jakiś czas temu pokazałem różnice między liśćmi dość podobnych jarzębów. Tych jednolistkowych rosnących w Polsce. Dziś pokażę, jak dojrzewają owoce najmniej popularnego z nich i najrzadziej spotykanego. Chodzi o jarząb szerokolistny (Sorbus latifolia). On ma bardzo charakterystyczne owoce. W czasie owocowania łatwo go rozróżnić od tych pozostałych jarzębów. Owoce będą brązowawe, a nie czerwonawe. Na razie są zielonkawe z rudymi plamkami i bardzo powoli zmieniają kolor. Są okrągławe i już dość duże. Zebrane są po kilka, kilkanaście sztuk na zwisających bądź (rzadziej) sterczących, brązowych szypułkach. Nieco będą przypominać owoce jarzębu brekinia.
Podobno są jadalne i nadają się na przetwory. Próbował ktoś zastosowań kulinarnych z tych owoców?
Parkowe Podróże. Kierunek: Azja. Pod takim tytułem park w Żelazowej Woli zaprezentował nową ścieżkę dendrologiczną. Co ciekawe to element wystawy czasowej o charakterze dendrologicznym.
"Wystawa nawiązuje do roku botaniki i stanowi pierwszą w historii parku odsłonę naszej przebogatej kolekcji roślin. Już od dłuższego czasu dochodziły do nas głosy osób zainteresowanych gatunkami roślin, jakie mamy w parku. W którymś momencie postanowiłam ukazać te zasoby, ale nie na zasadzie ogrodu botanicznego z tabliczkami, na których widnieją nazwy polskie i zagraniczne, ale z przemyślanym scenariuszem" – komentuje w materiałach promocyjnych Anna Tarnawska, kierownik Domu Urodzenia Fryderyka Chopina i Parku w Żelazowej Woli.
Szczerze to mój ulubiony park. Wspaniale prowadzony i utrzymany. Kolorowy. Jeżdżę tam kilka razy na kwartał. Pstrykam fotki drzewom w różnych fazach rozwoju. Mam w planach zrobić bardzo obszerny wpis z mapą rozmieszczenia najpopularniejszych drzew. Nawet prosiłem wykonawców o listę, spis zastosowanych tam gatunków i odmian. Każdy spacer dla mnie to nowe odkrycia. A jest co zwiedzać. Park ma 7 ha. Każda wizyta to dobre 4 godziny spacerów przeróżnymi ścieżkami. Każdy miesiąc, to kwitnienie, owocowanie i przebarwienia liści innych gatunków. Rośnie ich tam naprawdę tysiące. To nie błąd - tysiące drzew, krzewów, bylin i kwiatów. A wiele naprawdę rzadko spotykanych w Polsce. Ponieważ nie jest to ogród botaniczny to rośliny nie mają tabliczek z nazwami. Więc mamy zabawę w rozpoznawanie roślin.
Rośliny w parku w Żelazowej Woli były gromadzone przede wszystkim jako dary, zgodnie z inicjatywą twórcy Parku - Pomnika, prof. Franciszka Krzywdy-Polkowskiego. Zdumiewająca różnorodność flory ma przypominać spacerującym o uniwersalnym wymiarze muzyki Fryderyka Chopina. I to udało się osiągnąć w 100%. O tym jednak napiszę kiedy indziej, dziś skupiam się na żywej wystawie rodem z Azji.
Organizatorzy proponują imaginacyjną wyprawę w kierunku Azji, by odkryć mniej znane oblicze Parku w Żelazowej Woli i przyjrzeć się bliżej trzynastu egzotycznym okazom, takim jak grujecznik japoński, miłorząb dwuklapowy, heptakodium chińskie, jałowiec chiński, magnolia japońska, metasekwoja chińska, szupin japoński, lilak chiński, kalina koreańska i kalina japońska. Nie cała 13 to drzewa, jak widać. Na tabliczkach informacyjnych zamieszczono ciekawostki o tych roślinach i ich metodach pielęgnacji, które mogą stać się zachętą do ich samodzielnej uprawy. Przygotowana została ulotka - mapka, aby samemu dostać się do poszczególnych bohaterów wystawy. Dla mnie wypas - wspaniały pomysł. Ciekaw jestem, czy są przewidziane kolejne kierunki świata?
Lipa długoogonkowa to ciekawostka dendrologiczna. Część ekspertów uznaje ją za odmianę lipy srebrzystej (Tilia tomentosa 'Pendula', Tilia tomentosa 'Petiolaris'). Inni za zupełnie odrębny gatunek lipy (Tilia petiolaris). Ja optuję za pierwszą opcją. Ba, pierwszy raz ją spotykając w arboretum myślałem, że ktoś pomylił tabliczkę. Kwiaty i liście charakterystyczne dla lipy srebrzystej. Byłem zdziwiony nazwą.
Lipa długoogonkowa to lipa o dłuższych niż zwykle ogonkach i wdzięcznych, zwisających gałęziach. Drugą różniącą cechą jest zapach. Nigdy wcześniej nie spotkałem się z takim zapachem kwitnącej lipy. Zapach roznosił się na dziesiątki metrów. Coś niesamowitego. Już z daleka wiedziałem, że zaraz spotkam kwitnące drzewo, co przecież w połowie lipca u nas nie jest standardem w świecie drzew. Bogate w nektar kwiaty przyciągają ogromne liczby wszelkiego rodzaju owadów zapylających, co nieco przeczy ogólnemu poglądowi, że nektar lipy srebrzystej jest trujący dla pszczół. Nie widać też było żadnych martwych pszczół pod drzewem.
Zawsze mnie zastanawiało, jak z takich pięknych, wielkich, wiechowatych kwiatostanów katalpy (surmii) powstają potem fasolowate, długie zielonkawe owoce. W tym roku udało mi się zaobserwować ten proces. Surmie właśnie kończą kwitnienie. Gdzieniegdzie na wiechach znaleźć można jeszcze pojedyncze kwiaty. Ale to już ostatnie.
To jest ten moment, kiedy tworzą się owoce. Na zdjęciach ładnie widać pierwsze krótkie torebki, które teraz zaczną rosnąć i się wydłużać. Tak właśnie powstają owoce katalpy. Są drzewa, których gałązki potem bywają oblepione owocami.
Spotkałem wczoraj strzępolistną odmianę sumaka octowca, czyli sumak octowiec 'Dissecta'. Bardzo dekoracyjna o liściach pierzasto powcinanych. Nadal rzadko spotykana w naszych ogrodach. Wydaje się, że ta odmiana rośnie wolniej od gatunku i osiąga mniejsze rozmiary.
Owoce miała typowe i warto im się przyjrzeć z bliska. Są to pokryte czerwonymi, krótkimi włoskami pestkowce z nasionami osiągające 2–5 mm średnicy. Całość jest zebrana w amarantowe owocostany w kształcie kolb. Niektóre dorastają nawet do 20 cm długości. Początkowo są zielonkawe, potem jasnoczerwone, a jesienią ciemnieją i przypierają później ciemnoczerwone, amarantowe tony. Zimą brunatnieją i brzydną. Owocowe kolby wiszą na gałązkach do kolejnej wiosny, ba czasami latem można spotkać nowe i stare owocostany na sumakach.
Lipcowe upały nie zachęcają do ruszania się z domu i wizyt w ogrodach botanicznych czy arboretach. A to tam właśnie można znaleźć dużo cienia i ochłody. Połowa lipca wydaje się okresem stabilnym, bez większych atrakcji. Tylko się wydaje. Tak nie jest. Zresztą w każdym miesiącu w ogrodzie powinno się coś dziać. Warto tak dobierać rośliny, aby zachwycały kwitnieniem, owocowaniem i swymi kolorami przez cały rok.
W połowie lipca kwitnie jedno z piękniejszych drzew uprawiane w naszym klimacie - stewarcja kameliowata. Tak jak na przełomie kwietnia i maja kwitną magnolie, tak jak pod koniec maja kwitnie dawidia i paulownia, a w połowie czerwca - tulipanowiec, tak teraz mamy czas, między innymi, na kwitnienie tej stewarcji. A jest ona najczęściej sadzoną u nas ze wszystkich dostępnych stewarcji.
Stewarcja kameliowata (Stewartia pseudocamellia) nie na darmo zwana jest damą kameliową. To arystokracja wśród drzew. To najwyższa półka urokliwych kwiatów. Po prostu rewelacja. Kwiaty śnieżno-białe, okrągławe, o średnicy 6 cm z pomarańczowymi pylnikami. Nie kwitnie obficie, a kwiaty są troszkę ukryte wśród liści. Całości uroku dodaje korowina barwy pomarańczowo-brązowej, lśniąca niczym u platana.
