Najstarsze drzewa w Polsce i na świecie -> część 1. Polska

Napisałem kiedyś o tym, jak określić wiek drzewa i jak długo żyją drzewa w Polsce. Były to wpisy, które wzbudziły wiele kontrowersji. Nie wszyscy się zgadzali z zwartymi tam informacjami. Oczywiście statystyka statystyką, teoria sobie, a praktyka sobie. Nie wszyscy ufamy takim danym. Nie zawsze drzewa zastają idealne warunki środowiskowe do życia i nie są w stanie dożyć do tych maksymalnych wartości. Ba - zazwyczaj tak właśnie jest. Dochodzą szkodniki, niekorzystne warunki atmosferyczne, zmiany klimatu, konflikty zbrojne, wojny, niekorzystna działalność człowieka... Tylko nielicznym drzewom udaje się w ogóle dożyć starości, co dopiero do pełnej mocy możliwości.

Tym razem chciałem napisać o rzeczywistych przypadkach najstarszych, odnotowanych, potwierdzonych drzew w Polce i na świecie. Oczywiście znów można mieć wątpliwości, czy badania przeprowadzono dokładnie i jaki jest błąd. Ja postanowiłem im zawierzyć. Dzięki temu zobaczymy, czy poprzednie wpisy miały podstawy naukowe. Zobaczymy, ilu lat dożywają najstarsze drzewa. I zobaczymy, że nie zawsze najgrubsze oznacza najstarsze.

Najstarsze drzewa w Polsce

Liderem jest cis pospolity ze wsi Henryków Lubański w województwie dolnośląskim. Jego wiek w roku 1987 oszacowano na około 1250 lat. W 2020 r. drzewo wypuściło nowe pędy i igły. Żyje. Ma zatem ponad 1280 lat.

Kolejne są też cisy - w Bystrzycy (813 lat) i z Henrykowa (751 lat).

W 2020 roku obumarł dąb szypułkowy Chrobry, znajdujący się w Piotrowicach w Nadleśnictwie Szprotawa w woj. dolnośląskim. Było to drzewo - liczące ponad 758 lat i z obwodem 10 m - niestety nie wypuściło żadnych liści. W 2014 r. Chrobry został podpalony przez wandali, potem osłabiły go jeszcze susze. Jak głosi legenda, drzewo zostało posadzone w 1000 r. przez króla Bolesława Chrobrego i cesarza niemieckiego Ottona III.

Zatem jego miejsce najstarszego dębu zajął dąb szypułkowy z Bąkowa Jan Kazimierz datowany na 722 lata. Obwód drzewa w pierśnicy wynosi  942 cm, a wysokość - 20 metrów. Kolejnym jest kilka lat młodszy dąb szypułkowy z Kadyn. Dąb Bażyńskiego z Kadyn w Nadleśnictwie Elbląg w woj. warmińsko-mazurskim ma ponad 700 lat. Obwód jego pnia wynosi 10 m, a średnica jego korony to 14,5 m. Jego nazwa pochodzi od Jana Bażyńskiego, rycerza i dawnego właściciela tych ziem. Podobny obwód ma dąb Chrześcijanin z Januszkowic datowany na ok. 670 lat.

W 2010 roku zakończył swój żywot dąb szypułkowy Napoleon z Zaborza w woj. lubuskim - podpalany 3.krotnie przez wandali. Liczył ok. 600 - 700 lat, a jego obwód wynosił 1 052 cm.

Dąb szypułkowy Bolko z miejscowości Hniszów w Nadleśnictwie Chełm w woj. lubelskim ma około 654 lata i jest w bardzo dobrej kondycji. Legenda głosi, że w jego cieniu odpoczywał Bolesław Chrobry, powracający ze zwycięskiej wyprawy na Kijów. Imieniem Bolko nazwano go jednak na cześć syna jednej z właścicielek ziem – Joanny Trzebińskiej, który zmarł w 1883 roku, w wieku 13 lat. Co roku, w sierpniu świętowane są imieniny tego drzewa – odbywa się tam impreza znana jako „Bolkowanie”.

Najsłynniejszym polskim drzewem jest oczywiście dąb szypułkowy Bartek z Zagnańska koło Kielc. Ma około 650-700 lat i 28,5 metra wysokości i 9,85 m obwodu (13,4 m przy ziemi).

Czy mamy tylko same stare cisy i dęby? Otóż nie.

Jest bardzo stara lipa drobnolistna z Cielętnik rosnącą w Nadleśnictwie Gidle w woj. śląskim. To najokazalsza lipa w Polsce – jej obwód pnia to 1105 cm! Wiek jej oceniany jest na 550 lat, a drzewo jest w wyśmienitej kondycji. I jest to najgrubsze rosnące drzewo w Polsce.

Najgrubszy wiąz szypułkowy Wiedźmin rośnie w Komorowie i ma obwód 9,3 metra i ocenia się jego wiek na ponad 490 lat.

Do kolejnych bardzo grubych drzew należą: platan klonolistny Olbrzym z Chojny - 1056 cm w obwodzie mający 320 lat oraz Platan Konstytucyjny z Dobrzycy 1042 cm obwodu.

Topola biała o obwodzie ponad 9 metrów rośnie w Królewie - jej wiek jest szacowany na 310 lat, a topola czarna Mariańska o podobnych rozmiarach rośnie w Ostromecku. 

Wierzba biała zwana Białą Damą o obwodzie 8,7 metra znajduje się w Nowym Dworze Gdańskim i liczy ponad 200 lat. Co ciekawe niektóre źródła podają jej obwód jako 569 centymetrów.

Trzeba tu też wspomnieć o sośnie zwyczajnej na szczycie pienińskiej Sokolicy, którą szacuje się na ponad 540 lat.

Mamy też starego modrzewia polskiego z Sobótki szacowanego na 455 lat. 

Kolejny jest jesion wyniosły z Wojszyc z wiekiem 436 lat.

Najstarszy świerk w Polsce (350 lat) rośnie w Strzelcach Opolskich. Najwyższe zmierzone dotychczas świerki w Polsce rosną w Puszczy Białowieskiej (ok. 51,8 m) oraz w Beskidzie Żywieckim, w okolicach Wielkiej Raczy (także ok. 51,8 m).

Stary jest też klon polny z Dobrzycy z wiekiem 360 lat oraz buk pospolity w Przedborowie liczący sobie 350 lat czy 300 letnia morwa biała z Sulechowa.

Najstarszy w Polsce grab pospolity rośnie w Gołuchowie niedaleko Kalisza. Drzewo to liczy około 220 lat.

Brzozą brodawkowatą opisaną jako najstarsza w Polsce był w 1992 roku okaz rosnący w Gdańsku Oliwie – miał wówczas 171 lat, przy obwodzie pnia 321 cm i wysokości 26 metrów.

Jeśli macie w okolicy bardzo stare drzew to podeślijcie informacje i zdjęcia. A może wspomniane drzew w tym artykule drzewa już zakończyły swój żywot? Prośba o sygnał. A poniżej przykład starego dębu z Fromborka:

Wiele danych do tego wpisu zaczerpnąłem z bardzo ważnej i ciekawej książki "Drzewa Polski", Wydawnictwa PWN 2016, autorstwa Paweł Zarzyński, Robert Tomusiak, Krzysztof Borkowski.