wtorek, 15 marca 2016

Jak oszacować wiek drzewa?

Często spotykając stare i olbrzymie drzewo zadajemy sobie pytanie, ile ono ma lat. Szukamy tabliczek informacyjnych albo opisów w przewodnikach turystycznych. I jeśli znajdujemy wiadomości o wieku to jesteśmy usatysfakcjonowani. Jeśli nie, to gorzej. Albo odpuszczamy i zapominamy o sprawie albo...

Stajemy przed problemem, jak określić wiek drzewa?

Wszystkie spotykane metody pomiaru dzielimy na inwazyjne i nieinwazyjne. Niestety inwazyjność oznacza większą dokładność pomiaru. Żadna z metod inwazyjnych nie jest polecana na szeroką skalę. Najprostszą metodą ale niestety najbardziej drastyczną i inwazyjną jest jego ścięcie i policzenie liczby słoi. Jak wiadomo, co jeden rok przyrasta jeden słój. Ale odsuńmy ten sposób, jak najdalej od nas. To tylko teoria - tak oznaczamy wiek drzew powalonych i ściętych, jako chorych albo przeznaczonych do wycinki. Ze zdrowymi trzeba inaczej.

Dwie kolejne inwazyjne metody to świder Presslera i rezystograf. Polegają one na wykonywaniu odwiertów, które prowadzą do uszkodzenia pni drzew. Świder Presslera wywierca otwór o centymetrowej średnicy. Uzyskujemy walcowatą próbkę z widoczną liczbą słojów, co pozwala na określenie wieku drzewa. Niestety powstała rana rzadko kiedy się zabliźnia. Drzewo choruje i w końcu umiera. Rezystograf to nic innego, jak specjalne wiertło podłączone do komputera analizującego opór każdego z napotkanych słojów. W wyniku wwiertu otrzymujemy tzw. krzywą oporu, która odzwierciedla wiek drzewa. Niestety takie wwiercanie się również przyczynia się do wielu chorób i zamierania drzewa.

Czy można obliczyć wiek drzewa mniej dokładnie ale nie inwazyjnie?

Z pomocą przychodzi nam statystyka. Jeśli na podstawie wielu obserwacji jesteśmy w stanie połączyć wiek danego gatunku drzewa z jego grubością to w pewnym przedziale błędu mamy metodę na określenie liczby lat. Przecież im drzewo starsze tym ma grubszy pień. Oczywiście wszystko zależy od regionu, gleby, stanowiska i gatunku. Ale uśredniając wszystkie te parametry z podziałem na gatunki możemy stworzyć tzw. tabele wiekowe drzew. Teraz wystarczy zmierzyć pierśnicę - średnicę drzewa na wysokości naszej klatki piersiowej (na wysokości 130 cm). Do mierzenia średnicy przydałaby się duża suwmiarka a tak na serio przyrząd zwany średnicomierzem. A jak nie mamy to mierzymy obwód w centymetrach i dzielimy przez pi (3,14).


Pierśnica drzewa

Uzyskany wynik szukamy w tabeli i z grubsza otrzymujemy wiek danego gatunku drzewa. Oczywiście jeśli pomiar pierśnicy jest pomiędzy danymi w tabeli to musimy proporcjonalnie określić daną lat. A teraz najważniejsze założenie. Musimy wiedzieć, co to za drzewo. Jeśli nie rozpoznamy dokładnie gatunku drzewa to błąd pomiaru będzie zawyżony. Poniżej jedna z przykładowych tabel wiekowych drzew. To jest już wersja poprawna - wcześniejsza miała błędne nagłówki - dzięki wszystkim, którzy to zauważyli i dali znać. Niestety, jak widać w internecie czai się dużo błędów i trzeba wszystko sprawdzać albo robić samemu od nowa. 

Tabela wiekowa drzew


Tabela wiekowa drzew

Zachęcam do samodzielnych pomiarów. W przypadku naprawdę starych drzew trzeba się uzbroić w długą miarkę, a wcześniej zaznaczyć, gdzie dokładnie nam sięga 130 cm. Będzie to ciekawa forma spędzenia lekcji przyrody w starym parku.

Na koniec uwaga. Pamiętajmy, że to tylko statystyka. Nie zawsze majestatyczne drzewo ma tyle lat na ile wygląda. No i odwrotnie. Czasami rozmiar nie idzie w parze z wiekiem. Grubość pnia zależy przecież od bardzo wielu zmiennych - jakość i żyzność gleby, dostęp do wody i słońca, ataki szkodników, korzystne i bezkonkurencyjne stanowisko, zanieczyszczenia środowiska... Dobrym przykładem jest reliktowa sosna z Sokolicy, która zupełnie nie wygląda na ponad 500 letnie drzewo.


22 komentarze:

  1. Przedstawiona tabela jest przeróbka tabeli Pana L. Majdeckiego zrealizowana w latach 80
    Został pozamieniane nagłówki: wiek drzewa z nagłówkiem obwód pnia jak równie Została bardzo okrojona.

    OdpowiedzUsuń
    Odpowiedzi
    1. Pewnie tak - to jedna z dostępnych w sieci tabel. Pana Majdeckiego są najbardziej rozpowszechnione ale można znaleźć też inne. Nie tworzyłem własnej - nie zajmuję się pomiarami. Chodziło mi generalnie o przedstawienie metod.

      Usuń
    2. Pana Roberta Sadowskiego proszę o odrobinę refleksji - i usunięcie rażących błędów w tabeli. Przez zamianę nagłówków wynikają z niej informacje zupełnie sprzeczne z rzeczywistością- np. że dąb rośnie kilka razy szybciej od topoli (i osiąga średnicę 120 cm w ciągu 55 lat, podczas gdy topoli zajmuje to 145 lat, co jest kompletną bzdurą, jako że topola jest jednym z najszybciej rosnących drzew, podczas gdy dąb przyrasta powoli).

      Usuń
    3. Tak jak pisałem wcześniej - to przeklejka z netu. Faktycznie miała pomylone nagłówki. Właśnie je poprawiłem.

      Usuń
  2. Czy pomiary pierścienicy są mniej dokładne aniżeli świder Presslera? Bo to, że lepiej nie ranić drzew jest dla mnie oczywiste, ale ciekawi mnie kwestia precyzji pomiaru.

    OdpowiedzUsuń
    Odpowiedzi
    1. Niestety tak. Metody inwazyjne w miarę precyzyjnie przeprowadzone są dokładne. Metody z wykorzystaniem tabel to tylko szacowanie wieku.

      Usuń
    2. To nie tylko szczanie wieku tylko pomyśl sobie czlowieku ile to epok drzewo przeżyło dąd do 135 cm sr pn to okolo 350 lat to wasze topole 3 razy by sie rozlorzyły

      Usuń
  3. Tyle lat w harcerstwie i zawsze mówiono o liczeniu słoi, a tu taka niespodzianka: Istnieją inne metody. Dziwne, źe sposoby najbardziej inwazyjne były najbardziej promowane, choć z drugiej strony sprawdzało się wiek drzew już ściętych, a nie rąbało co popadnie ;-)

    OdpowiedzUsuń
  4. Przy swojej pracy dyplomowej używałem świdra Presslera. Nie jest to takie proste jakby się mogło wydawać. Niełatwo jest trafić w sam środek pnia, zwłaszcza w przypadku mimośrodowości rdzenia...
    Do szacunkowej tabeli przydałby się jeszcze jakiś przelicznik związany z klasą bonitacji.

    OdpowiedzUsuń
  5. Znany mi temat, zarówno tabele profesora Longina, jak i same pomiary :) Na inwenatryzacji zabytkowego parku obmierzyłam około 500 drzew w ramach pracy. Jedno z bardziej relaksujących zajęć.

    OdpowiedzUsuń
    Odpowiedzi
    1. Jakie najstarsze drzewo z tych mierzonych?

      Usuń
    2. Topola czarna o średnicy 130 cm i pomnikowa lipa szerokolistna o średnicy 112 cm.

      Usuń
  6. Ciekawy temat, choć lata swoich drzew znam. :) Pozdrawiam! :)

    OdpowiedzUsuń
  7. Muszę sprawdzić, postarać się oszacować z tym co mamy i sprawdzić jakie są rozbieżności.

    OdpowiedzUsuń
  8. Bardzo ciekawy wpis. A w szkole zawsze nam powtarzali: liczcie słoje na pniu :p

    OdpowiedzUsuń
  9. Właśnie pięknie rozkwita lilak, w moim mieście są co najmniej dwa bardzo stare okazy, wyglądają jak drzewa (mają jakby pień), jedno z nich niestety chyli się i być może bez pomocy po prostu się złamie. Sadzę, że są pond stuletnie, bowiem rosną obok willi mających ponad 100 lat. Chciałabym jakoś pomóc, zwrócić czyjąś uwagę na takie stare okazy, co mogę zrobić?

    OdpowiedzUsuń
    Odpowiedzi
    1. Ja bym napisał do lokalnych mediów, LOP, zieleni miejskiej czy choćby na swoim profilu w social mediach. Może kogoś ruszy sumienie. Proszę porobić też foty. Wtedy chętniej taki info zostanie opublikowane. 3mam kciuki.

      Usuń
  10. Ostatnio próbowaliśmy liczyć słoje, niestety bez większego powodzenia. ;)

    OdpowiedzUsuń
  11. W mojej rodzinnej miejscowości są pomniki przyrody i zawsze chciałam oszacować ich wiek, ale niestety nie jest to proste zadanie :(

    OdpowiedzUsuń
    Odpowiedzi
    1. Tabela jest błędna.. zamienił ktoś błędnie rubrykę wiek obwód.. ciekawe jak wielu ludzi wykonało przez to błędna analiza dendrochronologiczna

      Usuń
    2. Tak - był błąd - poprawiłem już. Dzięki za info.

      Usuń
  12. Wow, nigdy nie wiedziałem, że można oszacować wiek drzewa na podstawie jego obwodu! Czy ktoś ma pomysł, jak to zastosować w kontekście ochrony środowiska?

    OdpowiedzUsuń